U bent vanuit de commerciële sector overgestapt naar zorg en welzijn. Was dat een bewuste keuze?

‘Ik heb jarenlang gewerkt als manager voor een bekend elektronicamerk. Maar op gegeven moment word je ouder, krijg je kinderen en ga je nadenken over wat je nou eigenlijk wilt met je leven. Wat geeft mij voldoening? Het salaris en rijden in een dure auto zijn vaak belangrijker als je jong bent. Ik kreeg andere prioriteiten. Toen heb ik inderdaad heel bewust gekozen voor zorg en welzijn. Ik wilde met mijn hart werken. Minder vanuit het hoofd, meer vanuit het gevoel. Ik wilde heel graag bij een organisatie werken die dicht bij de cliënten stond. Toen ben ik aan de slag gegaan als teamleider bij Abrona, een organisatie voor mensen met een verstandelijke beperking. Pas een aantal jaar later maakte ik de overstap naar Utrechtzorg waar het werk meer overkoepelend is. Het fijne aan dit carrièrepad is dat ik wel dicht bij de zorg zelf heb gestaan. Ik weet waar het over gaat. En wat voor impact keuzes en beleid van bovenaf kunnen hebben op de werkvloer.’

Er is de afgelopen jaren veel te doen geweest over het zorgpersoneel op de vloer. Wanneer hoorde u van het bestaan van zorgreservisten?

‘Vanuit Utrechtzorg heb ik tijdens de coronaperiode zicht gekregen op zorgreservisten. We hebben toen samen Met ‘Extra handen voor de Zorg’, de voorloper van de Nationale zorgreservisten, de handen ineen geslagen. Toen fysieke bijeenkomsten niet meer mogelijk waren, zijn we kandidaten gaan matchen voor onze drie arbeidsmarktregio’s Utrecht, Amersfoort en Gooi en Vechtstreek. We hebben een poule opgezet om personeel van A naar B te brengen. Het was niet ongewoon om rond 11 uur 's avonds nog snel iemand te regelen die op de fiets sprong en naar de locatie ging. Het was een fantastische uitdaging in een hele bewogen tijd. Terwijl veel banen stil vielen, zaten wij 24/7 achter de computer om te matchen.’

Een heftige periode, ook voor ons. Hoe heeft u deze samenwerking ervaren?

‘Ik draag de zorgreservisten een warm hart toe. We hebben geholpen in crisistijd, maar eigenlijk staat de zorg nog steeds onder hele grote druk. Er zijn niet genoeg mensen beschikbaar. Het breed opleiden van zorgreservisten is dus hoognodig. Daarom heb ik de community managers van de Nationale Zorgreserve ook uitgenodigd bij onze netwerkbijeenkomst, zodat ze hun verhaal kunnen vertellen: wat verstaan ze onder crisis en nood, wanneer mag je ze bellen? Stel dat er ergens crisis is, dan kunnen ze ingezet worden. Want ze doen gewoon goed werk.’

Merkt u buiten uw rol als projectleider bij Utrechtzorg iets van het personeelstekort in de zorg?

‘Ik ben ook samen met mijn gezin in mantelzorger, van iemand in een verzorgingstehuis. En ik zie daarom ook hoe weinig aandacht er is voor de mensen die daar zitten. Omdat het personeel door moet, omdat er te weinig capaciteit is. De bewoners zitten vaak lang te wachten totdat er iemand van het verplegend personeel langskomt: niet omdat het personeel dat wil, maar omdat er gewoon geen tijd is. En dat betekent dat bewoners gewoon te weinig aandacht krijgen. Ze gaan zich vervelen of voelen zich eenzaam. Ik wil me heel graag hard maken om dit te veranderen. Deze rol blijf ik daarom ook bewust vervullen, het geeft me een beter perspectief op wat er daadwerkelijk nodig is op de werkvloer. Omdat ik me tussen het zorgpersoneel begeef, hoor ik sneller waar de moeilijkheden zitten of waar ze behoefte aan hebben.’

Zijn er bepaalde initiatieven voortgekomen uit uw ervaringen als mantelzorger?

‘Niet direct. Maar vanuit Utrechtzorg hebben we in mei dit jaar de ‘Ik Zorg Shop’ geopend midden in het centrum van Utrecht, op de Steenweg 26. Een hele mooie samenwerking, met veel zorg- en welzijnsorganisaties, maar ook de gemeente en het onderwijs. Het is een fysiek punt waar we - samen met een aantal brede organisaties die zich onder andere richten op de gehandicaptenzorg, verpleeg- en verzorgingshuizen en thuiszorg - toekomstige zorgprofessionals, zij-instromers en vrijwilligers werven. Op een andere manier. De opzet is meer gericht op vaardigheden en persoonlijkheid, minder op diploma's. Maar ook persoonlijke interesses en levenservaring zijn een belangrijke factor in het matchen met de juiste organisatie. En als het nodig is, kijken we ook naar oplossingen voor het aanvullen van bepaalde vaardigheden.’

We horen inderdaad vaker: het ontbreken van een opleiding kan je oplossen, maar aan persoonlijkheid kan je niet echt sleutelen. Is dat ook waarom goed matchen en onboarden zo belangrijk is?

‘De NOS schreef een aantal jaar geleden dat zo’n veertig procent van de jonge zorgmedewerkers binnen twee jaar de sector uitloopt. Ik zie het ook vaak gebeuren dat mensen na een jaar of twee jaar gaan nadenken of ze wel echt op hun plek zitten. ‘Is dit wat ik had gehoopt?’ En vaak gaan ze niet intern het gesprek aan, maar vertrekken ze gewoon. Dat is ontzettend jammer. Ik geloof dat je dit alleen met een eerlijke en open cultuur kan voorkomen. Bij Utrechtzorg geven we organisaties handvatten hoe je een goede onboarding in elkaar kan zetten; nadenken over wat een medewerker écht wil en nodig heeft.’

Welke uitdagingen ziet u als het gaat om het creëren van een gezonde zorgsector?

‘De grootste uitdaging is tijd vrijmaken voor het anders inrichten van organisaties. Meestal is daar namelijk geen ruimte en personeel voor. De meeste zorg- en welzijnsorganisaties leven nog steeds in de waan van de dag, hopend dat ze de uitdagingen van dat moment overleven. Ze moeten roeien met de riemen die ze hebben. Dat neemt niet weg dat een klein beetje forceren soms nodig is. Dat zag je bijvoorbeeld in de corondaperiode: het frisse perspectief en ervaring van zorgreservisten zorgden af en toe voor kritische vragen en opmerkingen: ‘laten we dit efficiënter aanpakken, en niet zo blijven doen omdat het altijd zo wordt gedaan.’ Op dat moment moesten we dingen wel laten gebeuren, want we hadden geen keus. Maar je schiet daarna weer terug in oude patronen, terwijl we eigenlijk moeten doorpakken. Er is geen tijd om weer een stap terug te zetten.’

De tijd om te handelen is nu. Wat stelt u voor?

‘Het is cruciaal om nu de grote lijnen goed uit te zetten. We moeten veel verder vooruit durven kijken als het gaat om strategische personeelsplanning. Wat kunnen we verwachten? Hoe kunnen we de beschikbare data en cijfers gebruiken om een beeld te schetsen van de toekomst? Er zijn trouwens ook veel goede ontwikkelingen hoor, dus laten we vooral leren van elkaar. Ga samenwerkingen aan, deel kennis en vergroot met elkaar de slagkracht. Laten we niet allemaal proberen het wiel opnieuw uit te vinden.’

Utrechtzorg is de samenwerkingsorganisatie voor de arbeidsmarkt voor zorg en welzijn in de regio Utrecht, Amersfoort en Gooi & Vecht. Samen met de Nationele Zorgreserve en ruim 85 aangesloten werkgevers zet Utrechtzorg zich in voor een gezonde regionale arbeidsmarkt waarin alle zorg- en welzijnsorganisaties beschikken over voldoende en bekwaam personeel, nu en in de toekomst.