Het werd een middag vol inspiratie, interactie, kennismaking en waardevolle inzichten.

De kracht van samenwerking

Charlotte de Schepper, bestuurder van Stichting Extra ZorgSamen die de Nationale Zorgreserve uitvoert, opende het programma Samen voorbereid op crisistijd. Zij benadrukte dat het essentieel is om gezamenlijk voorbereid te zijn op de uitdagingen die voor ons liggen. Want in de snel veranderende wereld is het niet de vraag of, maar wanneer de volgende crisis gaat komen. Daarom is het belangrijk juist nu de krachten te bundelen om er voor elkaar te zijn als dit nodig is. Zij is dankbaar voor de grote opkomst: het is goed te zien dat deze urgentie gevoeld wordt.

Het middagprogramma werd gesteund door het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ) en het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV). Ina Kuper, voorzitter van het LNAZ, geeft aan dat deze middag eraan bijdraagt om met elkaar duidelijk te krijgen wat een zorgreservist kan betekenen in crisistijd en vooral: mensen in de omgeving te inspireren om zorgreservist te worden. Paul Gelton, programmadirecteur bij het NIPV wil dat iedereen zich realiseert hoe waardevol reservisten zijn, en niet alleen in de zorg.

     

Onder de bezielende leiding van dagvoorzitter Kim Coppes werd de middag in goede banen geleid. In samenspel met co-host Michel Loeve, ‘buzzmaster’, werd de interactie met de zaal opgezocht, wat leidde tot kritische vragen, goede voorbeelden en mooie momenten.  

Leiderschap als het spannend wordt

Keynote spreker prof. dr. ir. Gerda van Dijk, hoogleraar Leiderschap en Samenleving verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek, sprak over leiderschap als het spannend wordt. Juist in de huidige tijd waarin we met veel complexe vragen worden geconfronteerd, ontstaat er een roep naar bezield leiderschap. Juist leiders die zeggen dat ze de antwoorden weten, springen in dat gat en ontpoppen zich tot ware rattenvangers van Hamelen. Wat voor leiders hebben we nodig als het spannend wordt? Daar gingen we naar op zoek door middel van inspirerende voorbeelden uit de geschiedenis, theorie over de ontwikkeling van het type leider en vragen uit het publiek.

 

Evidence-based werken: de sleutel tot succesvolle samenwerking

Vervolgens was het de beurt aan Andrea Walraven-Thissen, internationaal critical Incident Manager, onder meer bij het EU Centre of Expertise for Victims of Terrorism. Ze wordt ingeschakeld als de gebruikelijke plannen en protocollen niet toereikend zijn, in een crisis. Andrea vertelde over de noodzaak en het effect van evidence based crisismanagement en transformationeel leiderschap. Samenwerken op basis van gedeelde wetenschappelijke inzichten vermindert onzekerheid en maakt het mogelijk effectief en efficiënt te reageren op een noodsituatie. Vanuit haar ervaring in het buitenland liet zij zien waar in Nederland nog kansen verzilverd kunnen worden en deelde hierbij best practices, zoals het crisisfietsenplan uit Oostenrijk.
Daarnaast werd gesproken over weerbaarheid. Weerbaarheid gaat niet alleen om het hebben van een noodpakket, maar om het versterken van de mentale en organisatorische veerkracht. De boodschap aan de zaal: denk goed na over je eigen weerbaarheid, die van je organisatie en wees vooral creatief en niet angstig.

Primeur: samenwerking Defensie en de Nationale Zorgreserve

“De wereld verschuift onder onze voeten”, zei Commandant der Strijdkrachten generaal Onno Eichelsheim in zijn bijdrage deze middag. “En we moeten kijken waar de mogelijkheden en kansen liggen.” Zo’n kans is de verdere samenwerking tussen Defensie en de Nationale Zorgreserve. Om die samenwerking vorm te geven start er een pilot, waarbij zorgreservisten medische defensiemedewerkers vervangen die in het buitenland zijn. De zorgreservisten voeren dan bijvoorbeeld medische keuringen uit. Ook vervangen ze eventueel doktersassistenten, verpleegkundigen en artsen bij de gezondheidscentra van Defensie. “Defensie laat daarnaast militaire reservisten met een zorgachtergrond opnemen in de NZR-database”, zegt CDS Eichelsheim. “De samenwerking tussen de Nationale Zorgreserve en Defensie is dus gebaseerd op wederkerigheid, met als doel de weerbaarheid van de Nederlandse samenleving te vergroten." Lees meer over de samenwerking tussen het Ministerie van Defensie en de Nationale Zorgreserve.

Lessen uit de COVID-19-crisis

Prof. dr. Diederik Gommers, intensivist en afdelingshoofd IC/CTB Erasmus Medisch Centrum en lid Raad van Toezicht van de Stichting Extra ZorgSamen, gaf een korte terugblik op de lessons learned tijdens de COVID-19-pandemie. De zorg is nog aan het herstellen van deze crisis, terwijl de zorgvraag toeneemt en het aantal zorgprofessionals gelijk blijft of zelfs afneemt. Gommers durft hierdoor zelfs te stellen dat we al in een zorgcrisis zitten. Dit betekent dat er creatief gedacht moet worden over hoe we met hetzelfde aantal zorgprofessionals de groeiende vraag kunnen blijven invullen. Zorgreservisten bieden een waardevolle ondersteuning in crisistijd en het is van essentieel belang hen goed wegwijs te maken op de afdeling en in het team waar ze komen te werken.
Gommers benadrukte nog dat aandacht voor werkplezier, het belang van het fysieke contact met patiënten en innovatie in zorgprocessen noodzakelijk zijn om de continuïteit van zorg te waarborgen.

Samenwerken met zorgreservisten in crisistijd

Hoe verloopt de samenwerking met de Nationale Zorgreserve in crisistijd? Veronique Esman, directeur van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) gaf uitleg over de Stroomversneller ‘Praktisch samenwerken met zorgreservisten’, waarin de samenwerking als stappenplan is samengevat. 

Vorig jaar sloot de NVZ een convenant met de Nationale Zorgreserve met als doel “de bekendheid van de NZR groter maken bij de NVZ-leden en zorgprofessionals. Met name bij mensen die de zorg verlaten (door pensioen, andere beroep of halverwege uitstappen). De focus ligt ook op het trainen van zorgreservisten en hen laten wennen om te werken met het huidige zorgpersoneel.” Veronique benadrukt dat er geen tijd te verliezen is om de teller richting 5000 zorgreservisten te laten tikken! 

Dialoogtafel: effectief samenwerken en elkaar leren kennen

Het laatste deel van de bijeenkomst bestond uit een dialoogtafel waaraan Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht Boudewijn Boots, Paul Gelton van het NIPV en Oebele Tolsma, programmadirecteur Preventieprogramma’s en Opschaling Publieke Gezondheid (RIVM) deelnamen. Gezamenlijk, met bijdragen vanuit de zaal, werd door een aantal thema’s heengegaan met als belangrijkste vraag: Hoe kunnen we ons het beste voorbereiden?
De belangrijkste uitkomsten: 

• Wees voorbereid op onverwachte situaties en blijf altijd in alternatieve scenario’s denken. 
• Kijk eerst naar effectief en dan pas naar efficiënt samenwerken. Efficiency is de vijand van weerbaarheid.
• Investeer in persoonlijke relaties. Het is de basis van samenwerken.
• If you fail to prepare, prepare to fail
• Oefenen, oefenen: neem zelf het initiatief en het voortouw!

Afsluiting: Samen sterker in crisistijd

Tijdens de bijeenkomst werd benadrukt dat we ons nu goed moeten voorbereiden op een noodsituatie. Dat kunnen we doen door het delen van middelen, maar ook door het investeren in leiderschap, wederzijds vertrouwen en persoonlijke verbindingen. Charlotte de Schepper beëindigde de dag met de woorden dat het uit alle bijdragen duidelijk wordt dat we sterker staan door met elkaar samen te werken, kennis te delen en te leren van ervaringen. “Het is een verdeling van schaarste, en een zoektocht dit met elkaar te doen. We zijn er nog niet, maar hebben met elkaar tijdens deze bijeenkomst wel weer een stap gezet!”