Friezen zijn de gelukkigste mensen van het land, blijkt geregeld uit onderzoek. Ook al heeft niet iedereen het breed, Friezen behoren steevast tot de meest tevreden inwoners van Nederland. Beschikt Friesland over een geheim recept? En als dat zo is, heeft ouderenzorgorganisatie KwadrantGroep, daar dan iets mee te maken? Babet Hendriks en Nely van der Sluis kijken geamuseerd. ‘Dat denk ik zeker’, lacht programmamanager en voorzitter van het Regieteam corona Van der Sluis. ‘Het is de zorg van KwadrantGroep én onze warme persoonlijkheden natuurlijk!’

Wie Hendriks en Van der Sluis over hun inzet voor ouderenzorg hoort vertellen, merkt al snel dat hier niet alleen een grapje wordt gemaakt. Als één van de grootste werkgevers van Friesland, actief in zeker driekwart van de provincie, neemt KwadrantGroep een sterke plek in de samenleving in. ‘Wij organiseren ouderenzorg, van verpleeghuizen tot aan thuiszorg’, zegt directeur HR Hendriks. ‘Cliënten, medewerkers, vrijwilligers en mantelzorgers; heel veel mensen hebben direct of indirect met ons te maken. Zo proberen wij een steentje bij te dragen aan de leefbaarheid in Friesland, van goede zorg tot aan een goed afscheid.’

Dat goede zorg valt of staat met goede samenwerking, mienskip als je wilt, werd tijdens de coronacrisis nog eens duidelijk. ‘Die periode van crisis heeft de samenwerking tussen organisaties gestimuleerd. We beseffen allemaal meer dan ooit, we moeten het met elkaar doen.’

De coronacrisis heeft behoorlijk wat teweeg gebracht, zeker in de ouderenzorg. Hoe kijken jullie terug op die turbulente periode?

Hendriks: ‘In het begin was er de onzekerheid, niemand wist wat de pandemie precies teweeg ging brengen. Natuurlijk wilden we onze medewerkers daarbij veilig houden. Je volgt keurig de beschermingsregels van het RIVM. Maar toch kon ik ‘s nachts wakker liggen; doen we wel genoeg? Houdt iedereen dit vol?

Na een aantal maanden sloeg corona ook bij ons toe. Cliënten werden ziek en personeel raakte besmet en viel uit. Een dubbel effect dus. Dan kreeg ik een telefoontje: ‘We hebben vanavond twee man extra nodig’. Nou, die extra medewerkers tover je niet à la minuut uit de hoge hoed.’

Van der Sluis: ‘Wij zijn dus eerst gaan overleggen. Wat kunnen we opvangen met het eigen team? Kunnen mensen misschien eerder beginnen of langer blijven? Daarna bedenk je samen welke dingen er nu even niet gedaan kunnen worden. Met de bewoners maak je afspraken; is het goed als we de douchebeurt naar morgen verplaatsen?

Hendriks: ‘De eerste stap in de acute situatie is dus minder zorg, als je geen mensen direct paraat hebt. Maar daarna, en dat is de kunst, ga je vooruit kijken. Als ik een besmetting heb in het team, wat heb ik dan nodig? Nou dat is iemand met wie je afspraken kunt maken. Niet om die avond één dienst op te vangen, maar iemand die de komende twee weken echt kan leveren.’

Waar hebben jullie die extra zorginzet vandaan gehaald?

Van der Sluis: ‘Dat is natuurlijk steeds weer de grote vraag. In het begin hebben we een beroep gedaan op Extra handen voor de Zorg. Daar hebben we een aantal mensen gevonden die ons voor een langere periode konden ondersteunen. Het Rode Kruis heeft ons ook uit de brand geholpen. Net als de collega’s onderling, die vrijwillig bij elkaar zijn ingesprongen.’

Waren er situaties waarbij jullie ook breder, binnen de provincie of veiligheidsregio, hebben samengewerkt?

Hendriks: ‘Jazeker. Januari 2021 kregen wij te maken met een grote uitbraak van de Britse variant in woonzorgcentrum 't Suyderhuys in Surhuisterveen. Dat was onze heftigste casus. Veel mensen raakten besmet en de situatie was zo acuut dat we het landelijk nieuws haalden. Via het provinciaal overleg, waar ik samen met andere HR-verantwoordelijken afstem, is er toen steun gekomen voor het ‘t Suyderhuys. Zeker zes medewerkers van twee andere zorgorganisaties in Friesland zijn toen ingesprongen.’

Van der Sluis: ‘En dat niet alleen. Onze eigen kantoormedewerkers met leidinggevende of verpleegkundige ervaring zijn ook tijdelijk ingevlogen. Het Rode Kruis is gekomen. Het was een hele operatie.’

Jullie hadden tijdens de verschillende coronagolven ook zorgreservisten rondlopen. Hoe is dat gegaan?

Van der Sluis: ‘Zorgplein Noord heeft de matching georganiseerd en dat heeft veel opgeleverd. In meerdere zorginstellingen liepen reservisten rond die voor kortere en langere tijd inzetbaar zijn geweest. Zelf ken ik een ex-arts die tijdens corona zorgondersteunende activiteiten heeft gedaan bij ouderen. Die vond dat heel leuk. Het was, fijn vertelde ze, om nu eens wat dichterbij de mens te kunnen ondersteunen.’

‘Mooi ook, dat Extra handen voor de Zorg nu wordt voortgezet bij de Nationale Zorgreserve’, vult Hendriks aan. ‘Tegelijkertijd zijn we nog aan het kijken hoe de inzet het best vorm kan krijgen. Via het huidige systeem bieden mensen zichzelf per dienst aan. Wij willen natuurlijk het liefst mensen die langer beschikbaar zijn. Dus wij verkennen hoe we de reservisten voor langere tijd aan ons kunnen binden.'

Over die leveringszekerheid gesproken, ik heb begrepen dat jullie ook met zorgondersteuners werken, een nieuwe functie?

Hendriks: ‘Ah, je bedoelt onze zorghulpen. Daar zijn we tijdens corona mee begonnen en daar gaan we alleen maar meer mee werken! Ook in de thuiszorg liepen we tijdens de crisis bijna tegen code zwart aan. We waren bang dat we essentiële zorg echt niet meer konden leveren. Toen zijn we met VWS en ziektekostenverzekeraars gaan praten en hebben we gezegd: laat ons nu ongediplomeerde mensen in de vorm van zorghulp in de thuiszorg inzetten. Hulp die de cliënten kan aankleden, douchen en met een korte training ook de steunkousen aan en uit kan trekken. Dan krijgen gediplomeerde collega’s meer tijd voor de andere essentiële zorg.

Nou, dat was wel even wat nieuws. Maar we hebben, tegen de stroom in, toch iedereen mee gekregen. Natuurlijk met de voorwaarde dat de kwaliteit van zorg gegarandeerd wordt. We hebben tientallen mensen gevonden en die zijn na een training zelfstandig op route gegaan. De cliënten waren dolblij dat de zorg door kon gaan en de meeste zorghulpen zijn blij met het werk. Een deel wil nu verder en zal via een opleiding doorstromen.’

Hoe helpen nieuwe samenwerkingen en rollen jullie bij de voorbereiding op een volgende crisis?

Hendriks: ‘De zorghulpen helpen ons nu al in periodes waar we met personeelstekorten kampen, zoals de vakantieperiode. Die is dit jaar veel beter verlopen dan vorig jaar.’ Van der Sluis: ‘Je kunt wel zeggen dat corona ons pijnlijk duidelijk heeft gemaakt dat ook hier in Friesland de schaarste op de arbeidsmarkt serieus is. En dat die schaarste alleen maar toeneemt. Op verschillende manieren proberen wij ons nu op een constructieve manier voor te bereiden op de krapte die almaar groter wordt. Niet incidenteel, maar structureel. De vruchtbare overleggen in de veiligheidsregio gaan dus ook gewoon door. Net als de zorghulp, dat is een nieuwe en blijvende functie.

Zo bezien heeft de crisis dus ook verandering aangezwengeld?

Hendriks: ‘Het is een breekijzer geweest. Corona heeft, op een hele heftige manier, dat probleem van de toenemende zorgvraag en schaarste aan personeel op scherp gezet. Het heeft iedereen gedwongen om anders en slimmer te gaan werken. Neem nu de inzet van zorghulpen, dat wilden we al langer. Maar nu is het gelukt om het systeem mee te krijgen. Daarbij zijn samenwerkingen beter geworden. Iedereen lijkt zich weer even goed te realiseren dat je elkaar nodig hebt. Dat je samen verder komt dan alleen.’