We openden de dag met een videoboodschap van de minister voor Langdurige Zorg Conny Helder. Ze benadrukte het belang van de Nationale Zorgreserve en bedankte alle zorgreservisten voor hun inzet en bereidheid om te ondersteunen als de nood hoog is. “Toen de zorg er aan alle kanten piepten en kraakten, zorgden jullie ervoor dat hij niet barstte. Dank daarvoor.” Ze deelde haar ervaring bij Tante Louise tijdens de coronapandemie en wat de ondersteuning door zorgreservisten daar voor zowel de patiënten als de teams heeft betekend.

Een crisisorganisatie in niet-crisistijd: hoe werkt dat?

Charlotte de Schepper deelde hoe zij als nieuwe bestuurder van de Nationale Zorgreserve de komende tijd met het programmateam de ervaringen en geleerde lessen van de afgelopen periode gaat consolideren, onze werkprocessen nog verder verbeteren en de samenwerking met zorgorganisaties wil optimaliseren. Ze nodigde de zorgreservisten uit om van zich te laten horen, zodat we de community op lokaal en regionaal gebied kunnen gaan borgen. Want de Nationale Zorgreserve staat, en nu mag hij groter worden en groot blijven. Zodat we er zijn op het moment dat het echt nodig is.

Samenwerken is geen woord, het is een gevoel

Kolonel Jeroen Hulst deelde zijn ervaringen uit de eerste fase van de coronapandemie waar hij verantwoordelijk was voor de operationele crisisinzet van Defensie in de zorg. Hij maakte de vergelijking met de inzet van zorgreservisten, waarin je niet kunt vechten tegen het scenario waar je in terecht komt. Pas als je creatief kijkt en gaat samenwerken zonder dat je iedereen wilt redden, kun je echt helpen. Je geeft iets, zonder er iets voor terug te verwachten. En uiteindelijk moeten zorgorganisaties het zelf weer overpakken als de crisis voorbij is. Hij bevestigde nog eens dat een periode van geen-inzet, geen crisis, de meest lastige tijd is: je wílt iets doen, maar er is nu niks. Maar volgens de kolonel is dit juist dé tijd om je voor te bereiden, om te kijken wat je nodig hebt. Niet alleen als zorgreservist, maar ook als zorgorganisatie. Het is een tijd van bouwen, voordat er een nieuwe crisis voor de deur staat.

Een inspirerende les

Zorgreservist Monique Nagelkerke liet zien hoe je (basis)zorg kunt verlenen, ook als je niet of moeilijk kunt voldoen aan de randvoorwaarden die je gewend bent. Ze putte daarbij uit haar indrukwekkende loopbaan als landendirecteur bij Artsen zonder Grenzen in o.m. Liberia, Sierra Lione en Zuid-Sudan. Als de basis niet aanwezig is dan moet je wel improviseren. Zoals Monique zelf zei: “Je kunt wel blijven praten over hygiëne, maar je kunt je ook afvragen: hebben de mensen water, hebben ze zeep, hebben ze überhaupt wel een emmer?” Misschien zijn de dingen die je doet niet 100% perfect, ze zijn wel nodig. En dat geldt niet alleen voor ver weg, maar ook heel dichtbij. In de zomer coördineerde Monique de inzet van AZG bij Ter Apel, waar artsen, psychologen en verpleegkundigen de vluchtelingen in medische nood letterlijk in de berm van een grote snelweg hielpen. En zo doet ze wat nodig is: “Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan.”

De toekomst van de Nationale Zorgreserve

Daarna was het woord aan de zorgreservisten zelf. Samen met de community managers Saskia Kroes, Ingeborg Emmerzael en Anneke van Dixhoorn ging dagvoorzitter Hans Oosterkamp met het publiek in gesprek over de toekomst van de Nationale Zorgreserve. Hoe houden we zorgreservisten verbonden als er geen acute crisis is? Hoe ondersteunen we zorgorganisaties nu het geen crisis is? Het programmateam haalde daar een aantal belangrijke lessen uit. De komende tijd zetten we nog meer in op de lokale en regionale borging van de communities. Zorgreservisten kunnen meer persoonlijk contact met de community manager uit hun regio verwachten, verbinding met andere zorgreservisten, kansen om hun vaardigheden op peil te houden en mogelijkheden voor BIG-herregistratie.

We hoorden hoe sommigen zorgreservisten ook nu nog regelmatig benaderd worden door zorgorganisaties om in te springen, ook buiten de Nationale Zorgreserve om. Dat bij een aantal zorgorganisaties de nasleep van de coronapandemie nog goed te voelen is.

Ook het administratieve proces rondom de inzet krijgt de aandacht vanuit de Nationale Zorgreserve. De community managers vertelden meer over het reservistenpaspoort; een eerste ontwikkeling binnen het platform dat de communicatie tussen zorgreservisten en zorgorganisaties moet vereenvoudigen. Op de vraag van Saskia Kroes wie er allemaal beschikbaar is om 1 of 2 dagen per maand ingezet te worden, mits de administratie eenvoudiger wordt, reageerden vrijwel alle aanwezigen positief! Daarin werd weer eens duidelijk hoe betrokken zorgreservisten zijn.

Delen en leren

Na de lunch gingen de zorgreservisten in groepen uiteen. Er was een BLS/AED training, en workshops over Omgaan met Agressie en Omgaan met lastig verstaanbaar gedrag. Tom Hof – zorgreservist, verpleegkundige en docent weerbaarheid aan het ROC van Twente – leerde de zorgreservisten over agressie, het verschil tussen emotionele en instrumentele agressie en hoe je daar als zorgreservist mee om kunt gaan. Hij nodigde zorgreservisten uit om na te denken over hun eigen grenzen en wat ze kunnen doen als patiënten, cliënten, familie of collega’s over hun grenzen heen gaan. Ben je een rots of ben je water? En wanneer gedraag je je als lucht, of juist vuur? Je doet wat bij je past, én wat nodig is in de situatie.

Bij de workshop van Annemieke Ooyen – verpleegkundige, begeleider bij Syndion en zorgreservist – kregen de deelnemers een ervaring van overprikkeling. Met muziek, geluid, opdrachten en een gesprek simuleerde zij een over-stimulerende omgeving voor de zorgreservisten. Een ervaring die je kunt vergelijken met hoe mensen met bijvoorbeeld ASS, een hersenaandoening, een psychose dagelijks de hele tijd de wereld ervaren. Daarmee onderschreef ze haar boodschap over hoe je als professionals om kunt gaan met onbegrijpbaar of moeilijk gedrag. Ga eens ervaren hoe het is, om te douchen op een stoel, te bewegen in een rolstoel, laag bij de grond te zijn, overprikkeld te worden. Begrip maakt communicatie makkelijker. De zorgreservisten konden ervaringen uitwisselen, nieuwe inzichten opdoen en Annemieke gaf een hoop tips hoe je dit in de praktijk kunt brengen.

Samen dragen we de zorg in crisistijd

De dag werd feestelijk afgesloten met een videoboodschap van Diederik Gommers: “Jullie zijn belangrijk voor de gezondheidzorg in crisis, maar belangrijker nog dat jullie zo standby staan als het geen crisis is. We weten nooit wat ons te wachten staat en jullie hulp is zo ontzettend belangrijk!”

De komende tijd gaat het programmateam daarom verder met de verankering van de Nationale Zorgreserve. Een van de grootste lessen uit de coronapandemie is dat we er samen moeten staan als het crisis is.